Carta de Fernando Pérez de Andrade

Transcrición da Carta que ten por título: “Don Femando Pérez de Andrade dóalle a dona Sancha, a súa sobriña, o couto de Felmil”. Nesta carta de doazón, Don Fernando fai alusión íntegra ó castelo de Vilaxoán como propiedade súa para situar o coto de Felmil nas súas inmediacións (“…meu castelo de Vila Iohan…”).

Carta de aforamento ó notario Xoán López

Esta carta recolle o aforamento que fai o bispo de Lugo ó notario Xoán López, á súa muller e a unha voz os casais de Taboelle e Vilar nas freguesías de San Miguel de Orbazai e Santa Maria Madalena de Adai, por renda anual dunha carga de centeo, cincuenta maravedís e trece ducias de anguías. Nesta carta alúdese ós caneiros de Porto de Ombreiro e ó de María Conteira, danados e derrubados co obxectivo de sacar e levar as pedras para Vilaxoán (para os tributos) durante o asedio a Fernán Ares de Saavedra.

Carta da chancelería de Valladolid

Carta executoria da chancelería de Valladolid, que recolle todos os incidentes do preito entre o Cabido de Mondoñedo e o cabaleiro Pedro de Bolaño pola que, trala apelación formulada por este, decidiu a favor do referido Cabido, confirmando a sentencia dada por García de la Parra (Cf Doc. 201B) sobre a Sucesión de Burela. Nesta carta recóllense varios incidentes do preito entre o Cabido de Mondoñedo e o cabaleiro Pedro de Bolaño, pero sobresae a parte onde se reflite a resistencia de Fernán Ares de Saavedra na fortaleza de Vilaxoán.

A décima: “… Yglesia de San Martinno de Pyno…”

Esta carta relata a contenda da “décima”, un Subsidio Apostólico en relación a unha contribución especial outorgada pola Santa Sede e pagado polo clero á Coroa para a loita en Granada, neste caso, no Reino de Galicia encargouse un xuíz-comisario e subcolector apostólico da recadación, contribuíndo todas as parroquias do bispado de Mondoñedo, coas súas igrexas, capelas e mosteiros. Neste libro de contas, sinálase o Arcediagado de Montenegro e as súas igrexas, figurando a igrexa de San Martiño de Pino; “...la yglesia de San Martinno de Pyno tres mill et quinientos marebedís.”.

“Que Diego López de Haro no derribe la fortaleza de Villajuan”

Mandamento a Diego López de Haro, xustiza maior do Reino de Galicia, a petición de D. Fernando de Acuña, do Consello Real, para que non se derrube á fortaleza de Vilaxoán, pertencente ó morgado do vizconde D. Alonso Pérez de Vivero. Nesta carta do ano 1484, o escribán redacta unha decisión dos Reis Católicos sobre o cercado da fortaleza de Vilaxoán (no documento, Villaiohan), polo cal deixa o seguinte mandamento: “ […] Lo qual, por nos visto, fue mandado dar ésta, nuestra carta, para vos en la dicha razón por la qual vos mandamos que, tomada la dicha fortaleza de Villaiohán, la non derroquedes ni fagades ni consintades derrocar fasta tanto que nos vos enbiemos mandar lo que sobre ello se deva fazer; e non fagades ende al.”

“Que se den al Vizconde Don Alonso Pérez de Vivero las rentas de la

fortaleza de Villajuán”

Nesta carta asinada polos Reis Católicos, redáctase unha boa parte da historia do castelo de Vilaxoán (Caldaloba), co único obxectivo de reclamar a devolución das rendas e os bens da fortaleza ó Vizconde Don Alonso Pérez de Vivero. Nesta carta, amósanse os feitos de como a fortaleza de Vilaxoán foi entregada polo Vizconde ó gobernador de Galicia D. Fernando de Acuña para o seu apousentamento, e que máis tarde, cando este estaba en Castela, tomou e furtou D. Ferrand Arias de Saavedra, feito polo cal, cercou e tomou finalmente o gobernador López de Haro.

Caldaloba: transcricións

Tratamento das transcricións feitas de textos antigos en relación ó castelo de Vilaxoán (Caldaloba) e á parroquia de San Martiño de Pino (Cospeito), coa finalidade de interpretar, coñecer, datar e asignar o lugar de orixe do documento contextualizándoo na historia.

“Comisión ós alcaldes maiores de Galicia”

Comisión ós alcaldes maiores de Galicia, a petición de Juan Arias de Párraga, cóengo de Lugo, sobre que Alvar González de Ribadeneyra o desposuíu dos beneficios que se indican neste documento, situados no obispado de Lugo, en terra que foi de Ferrand Arias, “el de Villajuán”. Este documento datouse en novembro de 1494, unha década despois do asedio ó Castelo de Vilaxoán (1484). Álvaro González de Ribadeneira foi a quen se lle adxudicaron os bens de D. Fernan Ares segundo os pregóns lidos polo escribán da Cámara e notario público da Corte D. Alonso Álvaro de Toledo (11 de xuño de 1485, praza das Cortiñas, Lugo).

CATASTRO DO MARQUES DE ENSENADA

Este catastro constitúe a máis antiga e exhaustiva enquisa dispoñible sobre os pobos da Coroa de Castela a mediados do século XVIII. Entre os anos 1750 e 1754 todas as poboacións da Coroa foron sometidas a un interrogatorio de 40 preguntas. Velaquí as de San Martiño de Pino (Cospeito):

ALVARO CUNQUEIRO

O libro “El pasajero en Galicia” recolle unha serie de artigos que escribiu Cunqueiro para o diario “Faro de Vigo”, unha crónica turística e sentimental do seu país natal, onde creou o artigo de “Cal da Loba “. Tamén no libro “Cunqueiro en la radio, cada día tiene su historia y otras series”, que recolle as intervencións radiofónicas que fixo o escritor, fai alusións a Cal da Loba o redactar a decapitación do mariscal Pardo de Cela .

OS CAMIÑOS E MONUMENTOS ANTIGOS

Segundo a obra de José Villa-Amil y Castro moitas das fortalezas medievais existentes emprázanse sobre asentamentos castrexos, sinalando a tal efecto o castelo de Caldaloba.

ANXEL FOLE SOBRE CAL DA LOBA

Dende a HEMEROTECA, aparece unha referencia á orixe do nome de Cal da Loba feita polo escritor Ánxel Fole no ano 1968 (no xornal El Progreso).

ETIMOLOXIA: ORIXE DO NOME CAL DA LOBA

Orixe do nome Cal da Loba; un estudo sobre a súa orixe en base á toponimia das vías romanas e adaptado á realidade galega.

O PLANO MAIS ANTIGO SOBRE O CASTELO DE CALDALOBA -1876-

No libro “Museo Español de Antigüedades: bajo la dirección del doctor Don Juan de Dios de la Rada y Delgado” Tomo VII, ano 1876 e baixo o artigo “Os Castros en Galicia” de D. José Villamil y Castro, aparece o debuxo natural a escala da Torre de Caldaloba en planta e sección, amosando as dimensións dos fosos, explanadas e profundidade.

VILLALBA Y SU JURISDICCIÓN

La Cal d´a Loba (Villajoán), así foi como o escritor e historiador Vicente Otero Cao asinou un dos capítulos da súa obra “Villalba y su Jurisdicción” no ano 1958. No exemplar que custodia a RAG (Real Academia Galega) e que se analiza nesta páxina, destaca a foto do castelo presumiblemente do ano 1958, a alusión os fosos e contrafosos, a ponte levadiza e incluso os dous pisos subterráneos para refuxio. Tamén fala do asedio e da casa señorial (Pazo de Caldaloba).

CRONOLOXIA INTERACTIVA DO PAZO

Unha ferramenta interactiva para navegar por un contido dinámico sobre o Pazo de Caldaloba. Dende o seculo XV ata a actualidade, percorrendo as xeracións dende os Lobera, Saavedra ata os Montenegro. Destacadas historias, facendas e vínculos de grandes casas e xeracións.

HISTORIA DO CASTELO

Liña histórica do castelo de Vilaxoán dende as primeiras referencias que apuntan o século XIV ata a actualidade. Amósase tamén a carta dos Reis Católicos para proceder a venta dos bens de Dº Fernán Ares de Saavedra, unha liña histórica esquemática dende o século XIV e unha anotación variante e descriptiva do historiador Vasco de Aponte sobre o castelo de Vilaxoán.

CRONOLOXIA INTERACTIVA

Ferramenta interactiva coa historia do castelo de Vilaxoán (Caldaloba) dende as primeiras referencias do século XIV ata a actualidade. O transcurso dende as familias Enríquez, Andrade, os Castro ata os Condes de Fuensaldaña, e resaltando hitos de relevancia como o asedio que durou cerca dun ano polo Gobernador de Galicia, ata a venda das pedras dos refugallos para facer unha cárcere no Pazo de Caldaloba.

OS IRMANDIÑOS

No tocante o castelo de Vilaxoán (Caldaloba), non foi un obxetivo dos irmandiños. Este suposto provén da investigación analizada do preito de Tabera-Fonseca que tivo lugar no século XVI. Nesta sección trátase de coñecer en qué consistiu dito preito, o seu interrogatorio, composición das testemuñas (moitas delas, irmandiños) e finalmente, as alusión o castelo de Vilaxoán.

CUESTION DE ORIENTACION

Na antigüidade, os templos dispoñianse cunha orientación predefinida co fin de aproveitar a saída do sol. Moitas igrexas, catedrais e monumentos medievais seguen este patrón pero cunha certa desviación, que según os expertos, débese a amplitude angular entre os solsticios. Neste artigo, móstrase a orientación do castelo de Vilaxoán, a súa desviación e simulación angular cos solsticios.

RECREACION E RECONSTRUCCION 3D

Modelado tridemensional e recreación do castelo de Vilaxoán (Caldaloba). En agosto do ano 1775 según D. Gabriel Montenegro, señor do pazo de Caldaloba, comprou as pedras dos refugallos, dos fosos, contrafosos e barbacá ó Conde de Fuensaldaña. Según a obra de Manuel Vázuez Seijas (“Fortalezas de Lugo y Provincia”) accederíase o castelo mediante unha ponte levadiza.

O CASTELO DE VILAXOAN ENTRE 1490-98

Que pasou tralo asedio ó castelo de Vilaxoán? As contas da Irmandade entre 1490-1498 proporcionan numerosos datos e nomes sobre a historia galega daqueles tempos: salarios, tenzas, acostamentos,... No apartado das tenzas, faise alusión á fortaleza de “ Villa Juán ” (Cospeito, Lugo), no que xunto con outras fortalezas e igrexas os Reis fixeron mercé ó señor deste pago.

RECONSTRUCCION VIRTUAL 3D DO INTERIOR

Unha mostra de como puido ser no pasado ó castelo de Vilaxoán (Caldaloba). Segundo fontes históricas, o castelo distribuíase en 4 pisos e un soto que serviría de almacén, mentres que o resto das plantas albergaban diferentes estancias.

A HISTORIA EN DIAPOSITIVAS

A historia do castelo de Vilaxoán (alcumado tamén Caldaloba ou Cal da Loba) en diapositivas.